Η γρίπη των χοίρων - Τι ξέρουν οι επιστήμονες και τι όχι

Τα απανωτά θανατηφόρα και μη κρούσματα της γρίπης των χοίρων σε διάφορες χώρες, με επίκεντρο το Μεξικό, έχουν αρχίσει να σκορπούν διεθνή ανησυχία για την προοπτική μιας επικίνδυνης παγκόσμιας επιδημίας. Το βασικό ερώτημα είναι κατά πόσον ο ιός που προκαλεί τη συγκεκριμένη ασθένεια, έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει την απειλή που εδώ και χρόνια φοβάται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ακολουθούν μια σειρά από ερωτήσεις και απαντήσεις, με βάση τις μέχρι τώρα επιστημονικές γνώσεις για το νέο ιό, με βάση δημοσιεύματα του BBC, του New Scientist και του Live Science.

Τι είναι η γρίπη των χοίρων;

Μια αναπνευστική ασθένεια που πλήττει τα γουρούνια και προκαλείται από γρίπη τύπου Α. Είναι γνωστή από παλιά, περιοριζόταν στα κοπάδια των χοίρων και σπάνια ήταν θανατηφόρα. Συνήθως ξεσπά το φθινόπωρο και το χειμώνα, αλλά είναι παρούσα όλο τον χρόνο. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές της γρίπης των χοίρων και, όπως συμβαίνει με την ανθρώπινη γρίπη, ο τύπος της μόλυνσης συνεχώς μεταβάλλεται.

Μπορούν να την κολλήσουν οι άνθρωποι;

Κανονικά όχι, αν και σποραδικά αυτό έχει συμβεί, συνήθως σε όσους είχαν στενή επαφή με χοίρους. Σπανιότατα έχουν αναφερθεί περιστατικά που η γρίπη των χοίρων έχει περάσει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η γρίπη αυτή κολλά όπως η ανθρώπινη γρίπη, με το βήχα και το φτάρνισμα, μέσα από αερομεταφερόμενα υγρά σταγονίδια. Στο ξέσπασμα που τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι ξεκάθαρο ότι η γρίπη των χοίρων περνά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Τα συμπτώματα δεν διαφέρουν από την κοινή ανθρώπινη γρίπη (πυρετός, πόνος στο σώμα και το λαιμό, κόπωση, βήχας κλπ.). Ένας ενήλικος μπορεί να εξαπλώσει τον ιό μια μέρα πριν και μέχρι επτά μέρες μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων, ενώ τα παιδιά πιθανώς για ακόμη περισσότερο χρόνο.

Πρόκειται τώρα για ένα νέο άγνωστο είδος γρίπης των χοίρων;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει επιβεβαιώσει ότι, τουλάχιστον σε μερικές περιπτώσεις, έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη ενός άγνωστου μέχρι τώρα στελέχους Η1Ν1 της γρίπης τύπου Α. Το Η1Ν1 προκαλεί τα περιοδικά ξεσπάσματα της συνηθισμένης γρίπης στους ανθρώπους. Το νέο στέλεχος Η1Ν1 είναι διαφορετικό επειδή περιέχει ανάμικτο γενετικό υλικό, το οποίο βρίσκεται στα στελέχη του ιού που μολύνουν ανθρώπους, πουλιά και χοίρους. Οι ιοί γρίπης έχουν την ικανότητα να ανταλλάσσουν γενετικό υλικό και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η νέα εκδοχή του Η1Ν1 προέκυψε, κάποια στιγμή, από την ανάμιξη διαφορετικών στελεχών του ιού (τα οποία συνήθως μολύνουν διαφορετικά είδη έμβιων οργανισμών), μέσα στον ίδιο χοίρο, που αποτέλεσε το "εργαστήρι" για τη γενετική ανταλλαγή και τη δημιουργία του νέου στελέχους. Στην πραγματικότητα, ο νέος ιός δεν έχει ποτέ ανιχνευτεί αυτούσιος σε χοίρους στο παρελθόν, απλώς μια από τις πρωτεϊνες του είναι όμοια με τον ιό που συνήθως μολύνει τους χοίρους.

Είναι ασφαλής η κατανάλωση χοιρινού κρέατος;

Δεν υπάρχει απόδειξη ότι η γρίπη των χοίρων μεταδίδεται τρώγοντας χοιρινό από μολυσμένα ζώα. Όμως είναι απαραίτητο το κρέας να είναι καλά μαγειρεμένο, σε θερμοκρασία τουλάχιστον 70 βαθμών κελσίου, ώστε να σκοτωθεί ο ιός αν υπάρχει.

Πόσο πρέπει να ανησυχούμε;

Δεν είναι ξεκάθαρο ακόμα πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση, ούτε πόσο γρήγορα εξαπλώνεται η ασθένεια. Οι ενδείξεις είναι αντικρουόμενες (θανατηφόρες στο Μεξικό-ήπιες στις ΗΠΑ). Κάθε φορά που εμφανίζεται ένα νέο στέλεχος γρίπης (όπως φαίνεται πως συμβαίνει και τώρα), το οποίο έχει αποκτήσει την ικανότητα να "πηδά" από άνθρωπο σε άνθρωπο, παρακολουθείται στενά από τους επιστήμονες και τις αρμόδιες αρχές υγείας μήπως έχει τη δυνατότητα να εξελιχτεί σε επιδημία ή και σε πανδημία. Η πανδημία της ισπανικής γρίπης το 1918 (που προκλήθηκε από μια μετάλλαξη του Η1Ν1) ήταν η πιο φονική της σύγχρονης εποχής, μόλυνε περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και σκότωσε πάνω από 50 εκατ. ανθρώπους, ιδίως νέους. Το 1957 η Ασιατική γρίπη (μια μετάλλαξη του ιού Η2Ν2 της ανθρώπινης γρίπης, σε συνδυασμό με μια μετάλλαξη της γρίπης των άγριων παπιών) σκότωσε 2 εκατ. άτομα, ιδίως ηλικιωμένους. Το 1968 μια μετάλλαξη γνωστή ως Η3Ν2, που ξεκίνησε από το Χονγκ Κονγκ, σκότωσε 1 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως, ιδίως άνω των 65 ετών.

Για την νέα περίπτωση της γρίπης των χοίρων, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι είναι σοβαρή και ότι δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια πανδημία. Τονίζει όμως ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί σωστά η εξέλιξη της κατάστασης. Είναι ενθαρρυντικό ότι, αντίθετα με τα φονικά κρούσματα στο Μεξικό, σε άλλες χώρες (ιδίως τις ΗΠΑ που έχουν και τα περισσότερα λόγω γειτνίασης) τα συμπτώματα των ασθενών είναι πιο ήπια, γεγονός που ίσως σημαίνει ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει στο Μεξικό. Πιθανώς υπάρχει σε αυτή τη χώρα εν δράσει ένας δεύτερος άσχετος τοπικός ιός, που όμως δεν θα επηρεάσει τον υπόλοιπο κόσμο. Ένδειξη πάντως ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει, είναι ότι η νέα γρίπη των χοίρων πλήττει κυρίως νέους (που έχουν λιγότερα αντισώματα) και όχι ηλικιωμένους, όπως η συνήθης περιοδική γρίπη.

Υπάρχει θεραπεία;

Δύο συνήθη αντι-γριπικά φάρμακα, το Tamiflu και το Relenza, φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των μέχρι τώρα περιστατικών, σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές. Επειδή όμως ο ιός μπορεί να αναπτύξει αντίσταση, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για πόσο καιρό τα φάρμακα αυτά θα είναι αποτελεσματικά. Είναι εξάλλου ακόμα αβέβαιο κατά πόσο μπορεί να είναι αποτελεσματικά τα αντι-γριπικά εμβόλια κατά του νέου στελέχους, το οποίο είναι γενετικά διαφορετικό από άλλα στελέχη γρίπης. Από την άλλη, δεν υπάρχουν αποθέματα εμβολίων για το νέο ιό. Αμερικανοί επιστήμονες ήδη ετοιμάζουν ένα νέο εμβόλιο, όμως θα πάρει χρόνο για να τελειοποιηθεί και για να παραχθεί σε αρκετές ποσότητες από τις φαρμακευτικές εταιρίες, ώστε να καλύψει την τεράστια παγκόσμια ζήτηση - αν χρειαστεί. Αν πάντως ο ιός εμφανίσει διαδοχικά κύματα έξαρσης και υποχώρησης, όπως σε προηγούμενες περιπτώσεις, τότε θα υπάρχει περισσότερος χρόνος προετοιμασίας.

Έχει σχέση η γρίπη των πτηνών με τη γρίπη των χοίρων;

Το στέλεχος της γρίπης των πτηνών (Η5Ν1) που έχει προκαλέσει μερικούς θανάτους στην Ανατολική Ασία τα τελευταία χρόνια, αν και είναι επίσης γρίπη τύπου Α, είναι διαφορετικό από αυτό της γρίπης των χοίρων (Η1Ν1). Αν και οι επιστήμονες φοβούνται ότι η γρίπη των πτηνών έχει τη δυνατότητα πρόκλησης πανδημίας λόγω της ικανότητας ταχείας μετάλλαξης, μέχρι τώρα ουσιαστικά έχει παραμείνει ασθένεια των πουλιών και όσοι άνθρωποι έχουν κολλήσει, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, εργάζονταν κοντά σε πουλερικά. Οι περιπτώσεις μόλυνσης των ανθρώπων μεταξύ τους από το Η5Ν1 είναι σπανιότατες προς το παρόν, συνεπώς δεν φαίνεται πως ακόμα η συγκεκριμένη γρίπη έχει αναπτύξει τη δυνατότητα εύκολης μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων - κάτι που μένει να διαπιστωθεί τώρα κατά πόσο συμβαίνει και στην περίπτωση της γρίπης των χοίρων.

Έχει σχέση η γρίπη των χοίρων ή των πτηνών με το κοινό κρυολόγημα;

Πολύ συχνά δημιουργείται σύγχυση, επειδή τόσο η γρίπη όσο και το κρυολόγημα προκαλούνται από ιούς που φέρνουν παρόμοια συμπτώματα, οπότε είναι σχεδόν αδύνατη η διάκρισή τους με βάση μόνο τα συμπτώματα. Πάντως η γρίπη έχει πιο έντονα συμπτώματα (ιδίως πυρετό και αίσθημα εξάντλησης) και κυρίως μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες επιπλοκές.

Μπορεί η γρίπη των χοίρων να φθάσει σε οποιαδήποτε χώρα;

Οι Αρχές πολλών χωρών (και στην Ελλάδα) ήδη παίρνουν προληπτικά μέτρα. Από τη στιγμή που τα ταξίδια είναι πια τόσο διαδεδομένα, είναι πιθανό ένας φορέας να τη μεταφέρει σε άλλη χώρα. Ο βαθμός επικινδυνότητας εξαρτάται από το τόσα εύκολα ο ιός μεταδίδεται σε άλλο άνθρωπο - κάτι που οι επιστήμονες ερευνούν. Τα συμπτώματα χρειάζεται μερικές μέρες για να εκδηλωθούν και στο μεταξύ ο ιός μπορεί να έχει εξαπλωθεί πριν την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Μπορεί τελικά να υπάρξει κάποια στιγμή πανδημία;

Κάθε νέος ιός που μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων προκαλεί τέτοιο φόβο, επειδή το ανοσοποιητικό σώμα των ανθρώπων δεν έχει κατάλληλα αντισώματα. Οι περισσότερες χώρες έχουν στα συρτάρια τους σχέδια για μια τέτοια περίπτωση, που περιλαμβάνουν φάρμακα, εμβόλια και μέτρα απομόνωσης των φορέων - κάτι που ήδη κάνει το Μεξικό, απαγορεύοντας τις δημόσιες συγκεντρώσεις, κλείνοντας τα σχολεία κ.α.

Ποιες είναι οι κατάλληλες προφυλάξεις;

Οι ταξιδιώτες προς τις περιοχές, όπου ευδοκιμεί ο ιός, θα πρέπει να λαμβάνουν ορισμένες βασικές προφυλάξεις, που αφορούν στις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Τα μέτρα αυτά συνίστανται στην αποφυγή στενής επαφής με ασθενείς, σε περίπτωση ασθένειας, παραμονή στο σπίτι ώστε να προληφθεί η μετάδοσή της, κάλυψη της μύτης και του στόματος όταν κάποιος φταρνίζεται, ώστε να προφυλάξει τους γύρω του, συχνός καθαρισμός των χεριών με σαπούνι και νερό και αποφυγή επαφής των χεριών με το στόμα και τα μάτια, καθώς τα μικρόβια μεταδίδονται μέσω μολυσμένου υλικού, που μπορεί να ακουμπήσει κάποιος.

Ο παγκόσμιος χάρτης των ύποπτων κρουσμάτων γρίπης των χοίρων που έχουν καταγραφεί από τις 24 Απριλίου σκιαγραφείται ως εξής:

ΜΕΞΙΚΟ : Στο Μεξικό, απ’όπου ξεκίνησε η γρίπη των χοίρων, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι 152 άνθρωποι έχουν πεθάνει. Σε 20 από τις περιπτώσεις αυτές, ο θάνατος επιβεβαιωμένα προήλθε από τη γρίπη των χοίρων, ενώ για τις υπόλοιπες 132 τα αίτια μένει να εξακριβωθούν.

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ: Οι υγειονομικές αρχές ανακοίνωσαν σήμερα ότι ο αριθμός των πιθανών κρουσμάτων γρίπης των χοίρων έφτασε από τα 17 στα 40. Σύμφωνα με την υπουργό Υγείας Νίκολα Ρόξον, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων στις ύποπτες περιπτώσεις θα γίνουν γνωστά εντός των προσεχών ημερών.

ΚΑΝΑΔΑΣ: Ο Καναδάς ανακοίνωσε έξι επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου. Τέσσερα στην επαρχία της Νέας Σκωτίας και δύο στη Βρετανική Κολομβία. Πρόκειται για σπουδαστές που συμμετείχαν σε σχολικές εκδρομές στο Μεξικό, στη χερσόνησο Γιουκατάν, και παρουσιάζουν σε ελαφρά μορφή τα συμπτώματα της νόσου. Στο Οντάριο 10-12 άτομα έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση, αλλά κανένα κρούσμα δεν έχει επιβεβαιωθεί.

ΚΟΛΟΜΒΙΑ: Οι υγιεινομικές αρχές της Κολομβίας έχουν θέσει υπό παρακολούθηση 12 άτομα που έφθασαν από το Μεξικό και παρουσιάζουν συμπτώματα γρίπης, αλλά δεν βρίσκονται σε σοβαρή κατάσταση.

ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ: Ένας Νοτιοκορεάτης που επέστρεψε πρόσφατα από το Μεξικό έχει εντοπισθεί ως το πρώτο πιθανό κρούσμα γρίπης των χοίρων στη χώρα, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Yonhap.

ΔΑΝΙΑ: Πέντε άτομα που επέστρεψαν από το Μεξικό και τις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση σε δύο νοσοκομεία.

ΙΣΠΑΝΙΑ: Εντοπίστηκε και δεύτερος ασθενής στη χώρα. Ο ασθενής νοσηλεύεται σε καλή κατάσταση στην πόλη Βαλένθια. Η υπουργός Υγείας Τρινιδάδ Χιμένεθ ανακοίνωσε χθες ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα γρίπης των χοίρων σε άνδρα που διέμεινε στο Μεξικό. Ο αριθμός των υπόπτων κρουσμάτων στην Ισπανία ανέρχεται σε 20.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Ο υπουργός Υγείας ανακοίνωσε ότι έχουν εντοπιστεί τρεις ύποπτες περιπτώσεις γρίπης των χοίρων, ωστόσο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωσε ότι η χώρα βρίσκεται ακόμα στη βαθμίδα 3 του επιπέδου επιφυλακής.

ΕΛΛΑΔΑ: Τέσσερα περιστατικά έχουν εξεταστεί. Οι ασθενείς προσήλθαν με δική τους πρωτοβουλία, καθώς δύο από αυτούς είχαν πάει στο Μεξικό. Στον έλεγχο, οι ασθενείς ήταν αρνητικοί στον ιό Η1Ν1, και επρόκειτο για απλή εποχιακή γρίπη.

ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ: Συνολικά 44 κρούσματα γρίπης των χοίρων έχουν εντοπισθεί σε πέντε πολιτείες: Νέα Υόρκη, Οχάιο, Κάνσας, Τέξας και Καλιφόρνια. Σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές η αύξηση των κρουσμάτων δεν οφείλεται σε επέκταση της επιδημίας, αλλά στην αποτελεσματικότερη λειτουργία των μηχανισμών ανίχνευσης. Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ δήλωσε ότι 28 μαθητές ιδιωτικού σχολείου της Νέας Υόρκης έχουν πληγεί από τη γρίπη των χοίρων, αλλά πρόκειται για τη μοναδική εστία στην πόλη. Τριάντα τρεις γάλλοι μαθητές βρίσκονται στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο ανταλλαγής με το εν λόγω σχολείο, καθώς και ένας από τους καθηγητές τους και έχουν εμφανίσει συμπτώματα γρίπης, λαμβάνουν αγωγή και είναι σε καλή κατάσταση, σύμφωνα με τον γάλλο πρόξενο στη Νέα Υόρκη. Από την πλευρά της η υπηρεσία Γεωργίας της πολιτείας του Μίσιγκαν ανακοίνωσε ένα πιθανό κρούσμα γρίπης των χοίρων.

ΓΑΛΛΙΑ: Ένα ύποπτο κρούσμα, σε γυναίκα που ταξίδεψε στο Μεξικό.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ: Δύο άτομα που νοσηλεύονται από το βράδυ της Κυριακής στη Σκωτία είναι τα πρώτα κρούσματα γρίπης των χοίρων στη χώρα, ανακοίνωσε χθες το υπουργείο Υγείας της Σκωτίας. Επτά ακόμη άτομα, ανάμεσα στα 22 που έχουν έλθει σε επαφή με τους δύο νοσούντες έχουν εκδηλώσει "ελαφριά συμπτώματα", αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για εκδήλωση της νόσου.

ΙΣΡΑΗΛ: Ενας άνδρας 40 ετών, που ταξίδεψε πρόσφατα στο Μεξικό, και παρουσιάζει συμπτώματα γρίπης νοσηλεύεται και έχει τεθεί σε καραντίνα. Ένας νεαρός 26 ετών που παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα μετά την επιστροφή του από το Μεξικό και νοσηλεύεται από την Κυριακή δεν έχει προσβληθεί τελικά από τη νόσο.

ΝΕΑ ΖΗΛΑΝΔΙΑ: Έντεκα επιβεβαιωμένα και 43 ύποπτα κρούσματα έχουν καταγραφεί. Εννέα μαθητές και ένας καθηγητής που παρουσίασαν συμπτώματα έπειτα από παραμονή τριών εβδομάδων στο Μεξικό έχουν πιθανότατα προσβληθεί από τη γρίπη των χοίρων, χωρίς αυτό να έχει ακόμη επιβεβαιωθεί, σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας της Νέας Ζηλανδίας Τόνι Ράιαλ. Περιλαμβάνονται σε ομάδα 25 ατόμων από κολέγιο του Οκλαντ που ετέθησαν σε καραντίνα από το Σάββατο μετά την επιστροφή τους από το Μεξικό και τις ΗΠΑ.

ΠΕΡΟΥ: Μια πρώτη ύποπτη περίπτωση εντοπίσθηκε στο Περού, μετά την εισαγωγή σε νοσοκομείο άνδρα που επέστρεψε χθες από το Μεξικό.

ΣΟΥΗΔΙΑ: Τουλάχιστον πέντε άτομα, ορισμένα από τα οποία ταξίδεψαν πρόσφατα στο Μεξικό, εξετάζονται για να διαπιστωθεί εάν έχουν προσβληθεί ή όχι από τον ιό,
σύμφωνα με τη Μία Μπρίτινγκ, υπεύθυνη της σουηδικής υπηρεσίας για τον έλεγχο των μεταδοτικών νόσων.

ΕΛΒΕΤΙΑ: Πέντε Ελβετοί που παρουσιάζουν συμπτώματα γρίπης και έχουν επιστρέψει από το Μεξικό εξετάζονται, ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας Ζαν-Λουΐ Τσύρχερ.

πηγές:www.cosmo.gr, www.tanea.gr, www.news.ert.gr