Χοληστερίνη: Ο νούμερο 1 εχθρός της καρδιάς

«Χαμηλή χοληστερίνη σημαίνει υγεία της καρδιάς», τονίζουν ο ομότιμος καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας κ. Παύλος Τούτουζας και ο αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος του Ιατρείου Λιπιδίων στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο κ. Χρήστος Πίτσαβος. «Οι παράγοντες, που ευθύνονται για τις αυξημένες τιμές της χοληστερίνης είναι κυρίως η διατροφή, αλλά και η έλλειψη άσκησης, το κάπνισμα, το στρες και η παχυσαρκία.
Χοληστερίνη: Ο νούμερο 1 εχθρός της καρδιάς

Ομως, εκτός από τους παραπάνω αναστρέψιμους παράγοντες, η αύξηση της χοληστερίνης καμιά φορά οφείλεται και σε κάποιους μη αναστρέψιμους, όπως είναι οι κληρονομικοί παράγοντες. Για τις περιπτώσεις αυτές, ευθύνεται η μετάλλαξη συγκεκριμένου σημείου ενός γονιδίου, που τώρα πια μπορεί να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί με προγεννητικό έλεγχο».

Σε όλα τα καρδιολογικά Συνέδρια, οι επιστήμονες είναι σαφείς: υπάρχουν τροφές που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη μείωση της χοληστερίνης, καθώς και τροφές που μπορούν να την ανεβάσουν στα ύψη.

Τέτοιες «ύπουλες» τροφές είναι κυρίως τα αλλαντικά, τα εντόσθια (συκώτι, νεφρά), τα λιπαρά κρέατα (αρνί, χοιρινό), το πρόβειο γάλα και γιαούρτι, η κρέμα γάλακτος, το βούτυρο, ο κρόκος του αβγού, τα παχιά τυριά, επειδή όλα αυτά περιέχουν πολλά κεκορεσμένα λίπη, τα οποία πήζουν πιο γρήγορα μέσα στον οργανισμό και «κολλάνε» πιο εύκολα στα τοιχώματα των αρτηριών.

Αντίθετα, τα μονοακόρεστα λίπη, όπως αυτά του ελαιόλαδου, καθώς και τα λιπαρά οξέα που περιέχονται στα ψάρια, ιδιαίτερα στα παχιά (σαρδέλες, σκουμπρί, ρέγκα, σολομός), μειώνουν την «κακή» (LDL) και αυξάνουν την «καλή» (HDL) χοληστερίνη, προστατεύοντας έτσι από τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Επίσης, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά, και γενικά οι πλούσιες σε ίνες τροφές, συντελούν στη μείωση των επιπέδων της χοληστερίνης στο αίμα.

Η χοληστερίνη και η υπέρταση μπορεί να είναι παθήσεις των ενηλίκων, όμως έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία. Αλλωστε και τα τελευταία στατιστικά δεδομένα, που αφορούν την Ελλάδα σε σχέση με τη χοληστερίνη και την υπέρταση, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία πάνω σε αυτό: Στη χώρα μας η υπερχοληστεριναιμία, διαπιστώνεται στο 5% του παιδικού πληθυσμού, ενώ η υπέρταση, κυμαίνεται από 1-5% στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Το παιδί λοιπόν θα πρέπει να υποβάλλεται σε εξέταση για χοληστερίνη και αρτηριακή πίεση από τη στιγμή που θα γεννηθεί (όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας ή ο ένας από τους δύο τουλάχιστον γονείς έχει υψηλή χοληστερίνη), προκειμένου να εντοπιστεί τυχόν γενετική προδιάθεση.

Επίσης στο πλαίσιο του προληπτικού αιματολογικού ελέγχου καλό είναι να εξετάζονται για χοληστερίνη όλα τα παιδιά από τα δύο τους χρόνια και μετά. Σε περίπτωση αυξημένης χοληστερίνης, η θεραπεία στα παιδιά είναι κυρίως διαιτητική και μόνο σε σοβαρή υπερχοληστερολαιμία, δίνονται φάρμακα. Αυτονόητο είναι ότι τα παιδιά με πρόβλημα υψηλής χοληστερίνης πρέπει να παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα από γιατρό.

Οταν αντιμετωπίζουν οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας.

Οταν κάποιος από τους στενούς συγγενείς, παρουσίασαν καρδιακά ή αγγειακά προβλήματα πριν από την ηλικία των 55 ετών.

Οταν οι γονείς τους έχουν επίπεδα χοληστερίνης μεγαλύτερα από 240. (To 90% των παιδιών που παρουσιάζουν αυξημένη χοληστερίνη, έχουν τουλάχιστο τον ένα από τους δύο γονείς τους με υψηλή χοληστερίνη).

Οταν είναι παχύσαρκα, πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, τρώνε συνήθως έτοιμα φαγητά (fast food) και τρέφονται γενικά με τροφές πλούσιες σε ζωικά λίπη και φτωχές σε φυτικές ίνες.

Οταν κάνουν καθιστική ζωή (πολλές ώρες διάβασμα, τηλεόραση, κομπιούτερ).

Τρώτε τα σωστά λίπη, όπως είναι τα μονοακόρεστα (που περιέχονται στο ελαιόλαδο και στους ξηρούς καρπούς) αλλά και τα ω-3 λιπαρά οξέα, που υπάρχουν στα παχιά ψάρια (όπως ο σολομός, η σαρδέλα, ο κολιός, το σκουμπρί, η πελαγίσια τσιπούρα κ.ά.). Βοηθούν στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων, καθώς μειώνουν στον οργανισμό τα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερίνης και αυξάνουν την «καλή» (HDL) καρδιοπροστατευτική χοληστερίνη.

Αποφεύγετε τα κορεσμένα λίπη (υπάρχουν κυρίως στα κόκκινα κρέατα και στα γαλακτοκομικά), που πετυχαίνουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα (δηλαδή αυξάνουν τα επίπεδα της LDL και μειώνουν της HDL). Εάν π.χ. τρώτε τρεις φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας, αντικαταστήστε τουλάχιστον τα δύο από αυτά τα γεύματα με ψάρι.

Αυξήστε τις φυτικές ίνες, δηλαδή τα δημητριακά, τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά.

Προσθέστε στο φαγητό σας λίγο σκόρδο παραπάνω. Η καθημερινή επίσης λήψη δύο σκελίδων ωμού σκόρδου έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι ελαττώνει την αυξημένη χοληστερίνη του αίματος κατά 15% .

Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας. Από επιστημονικές μελέτες αποδεικνύεται ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που γυμνάζονται συστηματικά (3-4 φορές την εβδομάδα για περίπου 30 λεπτά κάθε φορά) έχουν αυξημένα κατά 10-20% τα επίπεδα της «καλής» HDL χοληστερίνης, σε σύγκριση με τους αγύμναστους συνομηλίκους τους.

Κόψτε ή μειώστε στο ελάχιστο το κάπνισμα.

Περιορίστε το άγχος σας. Το άγχος προκαλεί μεγάλες συστολές και διαστολές των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να γίνεται ευκολότερα η εναπόθεση της αθηρωματικής πλάκας (λιπαρές ουσίες) στα τοιχώματά τους, με επακόλουθο την αύξηση της χοληστερίνης.

Ελέγχετε τη χοληστερίνη σας κάθε χρόνο. Οι τιμές της ολικής χοληστερίνης στους ενήλικες δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 200-220 μιλιγκράμ. Αν υπερβαίνουν τα 230 μιλιγράμ, ίσως χρειαστείτε φαρμακευτική αντιμετώπιση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ
Η χοληστερίνη (ή αλλιώς χοληστερόλη) είναι μια λιπαρή ουσία που κυκλοφορεί στο αίμα και απορροφάται από τον οργανισμό μέσο τροφών.

Σε μικρές ποσότητες η χοληστερίνη όχι μόνο δεν είναι επικίνδυνη, αλλά αντίθετα εξυπηρετεί τρεις κυρίως λειτουργίες στον ανθρώπινο οργανισμό:

Χρησιμοποιείται για την παραγωγή ορμονών.

Βοηθά το συκώτι να παράγει τη χολή.

Είναι το κυριότερο συστατικό της μεμβράνης των ανθρώπινων κυττάρων.

Επικίνδυνη γίνεται η χοληστερίνη όταν υπάρχει σε μεγάλη ποσότητα στο αίμα, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που χρειάζεται ο οργανισμός.

Τότε, επειδή δεν μπορεί να απορροφηθεί, «κολλά» στα τοιχώματα των αρτηριών δυσχεραίνοντας έτσι την κυκλοφορία του αίματος και δημιουργώντας μακροπρόθεσμα ασθένειες όπως αρτηριοσκλήρυνση, στεφανιαία νόσο κ.ά.

Η «ΚΑΛΗ» ΚΑΙ Η «ΚΑΚΗ»
Συχνά αναφερόμαστε στην «καλή» και «κακή» χοληστερίνη σαν να πρόκειται για δύο είδη. Η χοληστερίνη όμως είναι μία και αυτό, που είναι καλό ή κακό δεν είναι η ίδια, αλλά ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρεται από τις λεγόμενες λιποπρωτεϊνες.

Η «κακή» χοληστερίνη LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη) είναι αυτή που κυκλοφορεί στο αίμα και κατευθύνεται μέσα από τα αγγεία στα κύτταρά μας, ενώ «καλή» HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη) είναι εκείνη που, μετά την τροφοδοσία των οργάνων, μαζεύεται από την περιφέρεια και επιστρέφει στο κέντρο παραγωγής, δηλαδή στο συκώτι.

ΠΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Οι γυναίκες διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας, για τον λόγο ότι έχουν χαμηλότερα τριγλυκερίδια και υψηλότερα επίπεδα HDL «καλής» χοληστερίνης από τους άνδρες. Ομως, με την εμμηνόπαυση, τα δεδομένα αυτά ανατρέπονται. Συγκεκριμένα, μετά τα 50, οι γυναίκες παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα LDL «κακής» χοληστερίνης στο αίμα, λόγω των ορμονικών αλλαγών που συντελούνται στον οργανισμό τους. Ετσι, γίνονται ευάλωτες στις καρδιοπάθειες και κυρίως στην στεφανιαία νόσο. Μάλιστα, σε έρευνες που έχει πραγματοποιήσει το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας (Ε.Π.Ι.Κ) σε όλη την Ελλάδα, βρέθηκε ότι το 34% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών εμφάνισαν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης της στεφανιαίας νόσου, εξαιτίας των υψηλότερων τιμών από τις ενδεδειγμένες της LDL «κακής» χοληστερίνης.

πηγή: www.ethnos.gr