Κονδυλώματα , HPV

[abou]

Κονδυλώματα , HPV

Τα κονδυλώματα είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες παθήσεις. Οφείλονται σε διάφορους ιούς της οικογενείας των Ιών των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (Human Papilloma Virus, HPV), η οποία περιλαμβάνει πάνω από 100 στελέχη. Από αυτά περίπου τα 30 μεταδίδονται με το σεξ.

Μερικά στελέχη προκαλούν τα κλασικά, τυπικά κονδυλώματα πάνω στο δέρμα. Άλλα στελέχη δεν προκαλούν εμφανή κονδυλώματα, αλλά έχουν καρκινογόνο δράση στους βλεννογόνους (εσωτερική επίστρωση) του κόλπου και του ορθού (πρωκτός). Αυτά τα στελέχη ενοχοποιούνται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες, ενώ είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν και καρκίνο του ορθού.

Τι είδους βλάβες μπορεί να προκαλέσει ο ιός αυτός;

Προκαλεί βλάβες οι οποίες θεωρούνται προκαρκινικές και, αν μείνουν χωρίς διάγνωση και ενδεχομένως χωρίς αντιμετώπιση, ίσως εξελιχθούν σε καρκίνο.

Πού εντοπίζονται;

Τα κλασσικά κονδυλώματα προσβάλλουν το δέρμα γύρω και πάνω στα γεννητικά όργανα, τον πρωκτό, αλλά και τον βλεννογόνο (δηλαδή την εσωτερική επίστρωση) του κόλπου και του ορθού. Μερικές φορές μπορεί να εντοπίζονται και μέσα στην ουρήθρα. Πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστούν και μέσα στο στόμα.
Τι μορφή έχουν αυτές οι βλάβες;

Αυτές οι βλάβες μπορεί να είναι ορατές με γυμνό μάτι, όπως, π.χ., τα οξυτενή κονδυλώματα, που υπάρχουν στα έξω γεννητικά όργανα και είναι σαν "ελιές", μπορεί όμως να μην είναι ορατές και τότε μιλάμε για επίπεδα κονδυλώματα ή flat condylomas. Σχηματίζουν μικρές, μυτερές προεξοχές που αρχικά είναι μεμονωμένες, ανώδυνες, στο χρώμα του δέρματος και δεν παρουσιάζουν πρήξιμο ή κοκκινίλα. Με την πάροδο του χρόνου όμως διογκώνονται και μπορεί να ματώσουν και γίνουν επώδυνα (ιδίως αν βρίσκονται μέσα στον πρωκτό ή γύρω του).

Τα καρκινογόνα στελέχη του ιού HPV δεν προκαλούν ορατά κονδυλώματα. Προκαλούν όμως δυσπλασία, μια προκαρκινική βλάβη στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας ή του ορθού. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι όποιος έχει εμφανίσει δυσπλαστικές αλλοιώσεις λόγω του ιού, θα εμφανίσει καρκίνο. (Μόνο το 2% των γυναικών που εμφανίζουν δυσπλασία εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας).

Πόσοι τύποι HPV υπάρχουν και ποιοι είναι αυτοί;

Έχουν περιγραφεί περίπου 100 διαφορετικοί τύποι του ιού αυτού. Στον κάθε τύπο έχει δοθεί διαφορετικός αριθμός. Έτσι, υπάρχουν οι τύποι 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 31, 33, 35, 39, 40, 41, 42 κ.ο.κ.
Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κλινική σημασία αυτών των διαφορετικών τύπων του ιού;

Υπάρχει ιδιαίτερη κλινική σημασία με την έννοια ότι δεν προκαλούν όλοι οι τύποι ίδιας βαρύτητας βλάβες. Υπάρχουν κάποιοι τύποι που εμφανίζονται πιο επιθετικοί και ενοχοποιούνται για τη δημιουργία καρκίνου, ενώ άλλοι είναι λιγότερο επιθετικοί και προκαλούν βλάβες που καθίστανται πολύ λιγότερο επικίνδυνες για τον άνθρωπο.

Πώς ονομάζονται οι βλάβες αυτές;

Οι βλάβες αυτές ονομάζονται δυσπλασίες και, ανάλογα με το πόσο πάχος του επιθηλίου καταλαμβάνουν ή, πιο απλά, πόσο προχωρημένες είναι, διακρίνονται σε δυσπλασία ελαφρού βαθμού, μέτριου και σοβαρού βαθμού. Στα αγγλικά αναφέρονται ως CIN1, CIN2 & CIN3 αντίστοιχα. Το CIN1 θεωρείται χαμηλού βαθμού βλάβη (LGSIL) και τα CIN2 & CIN3 θεωρούνται υψηλού βαθμού (HGSIL)

Αυτές οι βλάβες είναι καρκίνος;

Αυτές οι βλάβες δεν είναι καρκινικές. Θεωρούνται προκαρκινικές, με την έννοια ότι, αν μείνουν χωρίς διάγνωση, παρακολούθηση και ενδεχομένως αντιμετώπιση, τότε είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ανάλογα, βέβαια, με τον ιό που έχει προσβάλει το άτομο και, επίσης, την κατάσταση της άμυνας του οργανισμού (π.χ. ανοσοκαταστολή) ή, πάλι, τη δράση άλλων παραγόντων, όπως κάπνισμα, ποτό κ.λπ.

Αυτές οι βλάβες γίνονται ξαφνικά καρκίνος και, αν όχι, πόσος χρόνος μεσολαβεί;

Αυτές οι βλάβες δεν γίνονται ξαφνικά καρκίνος διηθητικός, αλλά μεταπίπτουν σε προδιηθητική μορφή, που ονομάζεται μικροδιηθητική ή μικροδιήθηση ή μικροδιηθητικός καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Και σε αυτήν ακόμα τη φάση μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς πρόβλημα. Αν όμως οι προκαρκινικές αυτές βλάβες, δηλαδή οι δυσπλασίες και ο μικροδιηθητικός καρκίνος, μείνουν αδιάγνωστες ή χωρίς αντιμετώπιση, τότε έπειτα από ένα χρονικό διάστημα, που μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια, είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Μπορεί αυτές οι δυσπλασίες να υποχωρήσουν από μόνες τους;

Η ελαφρού βαθμού δυσπλασία, δηλαδή το CIN1, έχει πολλές πιθανότητες να υποχωρήσει από μόνη της και λιγότερες να προχωρήσει σε μέτριου βαθμού ή CIN2. Το CIN2 παρουσιάζει μικρότερες πιθανότητες να υποχωρήσει και μεγαλύτερες να εξελιχθεί σε CIN3 και το CIN3 πολύ λίγες να υποχωρήσει, όπως και πάρα πολλές να προχωρήσει σε μικροδιηθητική μορφή του τραχήλου της μήτρας.
Πώς μεταδίδεται ο ιός αυτός;

· Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο καιρό μετά από τη μόλυνση θα εμφανιστούν κονδυλώματα.

· Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο καιρό μετά από τη θεραπεία θα πάψει να μεταδίδεται ο ιός από τη θεραπευμένη περιοχή.

Μεταδίδονται τόσο με την απευθείας επαφή με την προσβεβλημένη περιοχή, όσο και με άμεση επαφή (π.χ. αν αγγίξει κάποιος ένα κονδύλωμα και με το ίδιο χέρι αγγίξει γα γεννητικά του όργανα ή τον πρωκτό ή αν χρησιμοποιήσει έναν μολυσμένο δονητή. Είναι άγνωστη η ελάχιστη ποσότητα ιού που απαιτείται για να προκληθεί η μόλυνση. Δεδομένου ότι τα κονδυλώματα μπορούν να εντοπίζονται σε τόσο μεγάλη περιοχή πάνω και γύρω από τα γεννητικά όργανα, είναι πιθανόν το προφυλακτικό, το οποίο καλύπτει μόνον το σώμα του πέους, να μην προσφέρει απόλυτη ασφάλεια.

Ο χρόνος επωάσεως είναι ακαθόριστος. Τα κονδυλώματα εμφανίζονται λίγες εβδομάδες (το νωρίτερο έναν μήνα) έως 3 μήνες μετά την επαφή, καμία φορά και χρόνια μετά. Είναι επίσης πιθανόν κάποιος να μολυνθεί από τον ιό, αλλά να μην εμφανίσει ποτέ κονδυλώματα. Αυτό εξαρτάται από την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν σε περιόδους που το ανοσοποιητικό εξασθενεί και δεν μπορεί να καταστείλει τον ιό. Παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν την εμφάνισή τους (από μια παλιότερη μόλυνση) είναι:

· Ψυχολογική πίεση, στρες

· Ορμονικές διαταραχές λόγω εγκυμοσύνης ή αντισυλληπτικών

· Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα

· Μόλυνση από τον ιό HIV (ο ιός που προκαλεί AIDS)

Υπολογίζεται πάντως ότι κονδυλώματα εμφανίζονται μόνον στο 1-2% όσων μολύνονται από τα στελέχη που προκαλούν κονδυλώματα. Δυσπλασία εμφανίζεται μόνο στο 3-5% όσων προσβάλλονται από τα στελέχη που προκαλούν δυσπλασία. Οι περισσότεροι απ' όσους μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί φορείς. Υπολογίζεται ότι τα σεξουαλικώς ενεργά άτομα έχουν πολύ μεγάλη πιθανότητα να κολλήσουν τον ιό κάποια στιγμή της ζωής τους.

Δεν είναι γνωστό αν και για πόσον χρόνο μετά την θεραπεία κονδυλωμάτων ο ιός μπορεί να μεταδίδεται από τη θεραπευμένη περιοχή.

Τα κονδυλώματα δεν προκαλούνται από τους ίδιους τύπους του HPV που προκαλούν δυσπλασία και καρκίνο. Όμως αν κάποιος έχει παρουσιάσει κονδυλώματα, είναι πιθανόν να έχει εκτεθεί και στα καρκινογόνα στελέχη του ιού.

Τα καρκινογόνα στελέχη του ιού HPV δεν προκαλούν ορατά κονδυλώματα. Έτσι είναι πολύ πιθανόν κάποιος να είναι μολυσμένος από καρκινογόνα στελέχη, να μην έχει κανένα ορατό σύμπτωμα και να τα μεταδίδει εν αγνοία του αν κάνει σεξ χωρίς προφυλακτικό.

[abou]

Μπορούμε να βρούμε από ποιον ιό έχει προσβληθεί κάθε άτομο;

Μπορούμε να βρούμε τον τύπο του ιού που έχει προσβάλει το κάθε άτομο με μία ειδική εξέταση που λέγεται ταυτοποίηση, αφού προηγουμένως πάρουμε με βιοψία ένα τμήμα του τραχήλου της μήτρας.

Πόσο σημαντικό είναι να ξέρουμε τον τύπο του ιού που μας έχει προσβάλει;

Θεωρητικά, είναι σημαντικό διότι με αυτό τον τρόπο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πόσο "επιθετικός" είναι ο ιός, με άλλα λόγια αν είναι πιο πολλές οι πιθανότητες να αναπτυχθεί καρκίνος, ή αν είναι λιγότερο "επιθετικός", δηλαδή αν υπάρχει μικρότερος κίνδυνος για την εμφάνιση καρκίνου. Στην πράξη, όμως, εφαρμόζουμε την πολιτική του "see and treat policy", δηλαδή την τακτική "βλέπω και θεραπεύω", που έχει να κάνει με τη βλάβη που έχουμε διαγνώσει και το πώς πρέπει να την αντιμετωπίσουμε, χωρίς να μας ενδιαφέρει απόλυτα το είδος του ιού.

Ποιες άλλες περιοχές του σώματος ενδέχεται να μολυνθούν από τον ιό;

Στους ομοφυλόφιλους άνδρες μπορεί να υπάρξει προσβολή του πρωκτού από τον ιό. Επίσης, έχουν αναφερθεί περιστατικά προσβολής των αναπνευστικών οδών (λάρυγγας) από μητέρες που ήταν φορείς του ιού. Προσβολή του λάρυγγα έχει αναφερθεί και σε ιατρούς γυναικολόγους που κάνουν χρήση των laser (εξάχνωση) για θεραπεία προδιηθητικών βλαβών των γεννητικών οργάνων του θήλεος. Προσβολή του πρωκτού, του στόματος, του λάρυγγα μπορεί να έχουμε και στις γυναίκες ανάλογα με τον τρόπο της σεξουαλικής επαφής. Ο πρωκτός στις γυναίκες μπορεί να προσβληθεί και από επέκταση της βλάβης από το αιδοίο.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Για τη διάγνωση του HPV οι γιατροί ψάχνουν τις εκδηλώσεις του: κονδυλώματα και δυσπλασία. Δεν υπάρχει εξέταση αίματος για τον ΗPV.

Η εξέταση για τα κονδυλώματα είναι απλή, ανώδυνη και ο γιατρός μπορεί να τα διαγνώσει με γυμνό μάτι ή με μεγεθυντικό φακό. Για κονδυλώματα που βρίσκονται στον πρωκτό ή στον κόλπο χρειάζεται να γίνει μια πιο ειδική εξέταση (πρωκτοσκόπηση ή κολποσκόπηση). Όταν βρίσκονται κονδυλώματα στα εξωτερικά γεννητικά όργανα είναι καλό να γίνεται επίσης εξέταση του πρωκτού και του κόλπου (στις γυναίκες).

Καμία από αυτές τις εξετάσεις δεν είναι επώδυνη ή περίπλοκη.

Η δυσπλασία διαγιγνώσκεται με τεστ Παπ, τόσο για τον κόλπο, όσο και για το ορθό. Υπάρχει διχογνωμία για το τεστ Παπ ορθού. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή την εξέταση (τεστ Παπ ορθού) είναι απαραίτητο να την κάνουν κάθε χρόνο τα άτομα που διατρέχουν ψηλό κίνδυνο:

· Άτομα που έχουν (παθητική) σεξουαλική επαφή από τον πρωκτό

· Γυναίκες που έχουν διαγνωσμένη νεοπλασία στον τράχηλο της μήτρας

· Όλοι όσοι έχουν λιγότερα από 500 Τ λεμφοκύτταρα (π.χ. οροθετικοί στον ΗΙV)

Ωστόσο άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι μια καλή κλινική εξέταση μπορεί να αντικαταστήσει το τεστ Παπ ορθού. Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) δεν συνιστά αυτή την εξέταση προς το παρόν τουλάχιστον, εν αναμονή περισσότερων επιστημονικών στοιχείων.

Μπορούμε να βασιζόμαστε στο τεστ Παπ; Πόσο αξιόπιστο είναι;

Δυστυχώς, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε απόλυτα στο τεστ Παπ. Η αξιοπιστία του δεν ξεπερνά το 80-85%. Σε αρκετά κέντρα του εξωτερικού έχει αναφερθεί ποσοστό 25-30% ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Ο συνδυασμός τεστ Παπ και κολποσκόπησης αυξάνει το ποσοστό αξιοπιστίας για παρακολούθηση του ιού και των εν λόγω βλαβών σε 100%.

Γιατί δεν μας εξασφαλίζει το τεστ Παπ;

Το τεστ Παπανικολάου δεν μας εξασφαλίζει για διάφορους λόγους. Πρώτον, μπορεί η λήψη του να μην είναι σωστή. Αρκετοί γιατροί χρησιμοποιούν βαμβακοφόρο στυλεό για τη λήψη των επιχρισμάτων. Με αυτό τον τρόπο, τα κύτταρα που λαμβάνονται είναι ελάχιστα. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται η ψύκτρα, το βουρτσάκι, διότι έτσι λαμβάνονται πιο πολλά κύτταρα. Επίσης, μερικές φορές, δεν γίνεται η λήψη των κυττάρων βαθιά από τον τράχηλο, με αποτέλεσμα να διαφεύγουν παθολογικές καταστάσεις. Μερικές φορές, είναι πιθανόν να μη γίνει σωστή εκτίμηση του δείγματος από τον παθολογοανατόμο. Τέλος, είναι δυνατόν για κάποιους λόγους οι ιστοί να μην αποφολιδώνουν κύτταρα που φέρουν βλάβη.

Υπάρχει θεραπεία για τον ιό ή τις βλάβες;

Θεραπεία για τον ιό των επίπεδων κονδυλωμάτων δεν υπάρχει. Όταν το άτομο προσβληθεί από τον ιό, είναι φορέας του διά βίου. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες το άτομο εμφανίζει ύφεση, στη διάρκεια της οποίας δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα, και περίοδοι έξαρσης, όπου διαγιγνώσκονται βλάβες και υπάρχουν συμπτώματα. Παλαιότερα, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα φάρμακα για την αντιμετώπιση του ιού, που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά. Χρησιμοποιήθηκαν, επίσης, τα laser (εξάχνωση), θεραπεία όμως που δεν κρίθηκε σωστή. Σήμερα με μόνη εμφάνιση αυτή του ιού δεν χορηγείται τίποτα. Θεραπεία εφαρμόζεται μόνο για τις περιπτώσεις δυσπλασιών. Και βέβαια, λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ηλικία της γυναίκας, η επιθυμία για αναπαραγωγή (τεκνοποίηση), τα κολποσκοπικά ευρήματα κ.ά. Σε ορισμένα κέντρα εφαρμόζεται και η κρυοπηξία, σε χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές δυσπλασίες. Αυτή η μέθοδος, ωστόσο, όπως η laser εξάχνωση ( κονδυλωματα laser therapy) ή η ηλεκτροκαυτηρίαση, ανήκουν στις καταστροφικές μεθόδους, οι οποίες τείνουν να καταργηθούν. Σήμερα προτιμώνται οι αφαιρετικές λεγόμενες μέθοδοι, δηλαδή κωνοειδής εκτομή του τραχήλου της μήτρας με laser ή loop, διότι με αυτό τον τρόπο έχουμε και ιστολογική απόδειξη για τη βλάβη. Πιο απλά, δεν καταστρέφουμε τον ιστό και, παράλληλα, έχουμε και το αποτέλεσμα της βιοψίας, το οποίο, συν τοις άλλοις, μας αναφέρει αν τα όρια εκτομών είναι υγιή, δηλαδή αν έχει αφαιρεθεί εξ ολοκλήρου το τμήμα με τη βλάβη, και προς τα έξω και προς τα μέσα.

Η θεραπεία των βλαβών αυτών είναι οριστική;

Όχι, δεν είναι οριστική. Δυστυχώς, υπάρχει πάντα η πιθανότητα υποτροπής της βλάβης τοπικά. Αν θα υπάρξει υποτροπή ή όχι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του ιού, η εξαίρεση της βλάβης επί υγιών ορίων, η άμυνα του οργανισμού, το κάπνισμα, ασθένειες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα κ.ά.

[abou]

Είναι δυνατόν να προληφθούν οι βλάβες ή η μετάδοση του ιού;

Η πρόληψη της μετάδοσης του ιού μπορεί να επιτευχθεί αν κανείς επιλέγει όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά τον ερωτικό του σύντροφο (αποφυγή συντρόφων με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό), δεν συνουσιάζεται με πολλούς συντρόφους, διατηρεί σε καλή κατάσταση τον οργανισμό και την υγεία του και, επίσης, χρησιμοποιεί προφυλακτικό, είτε ανδρικού είτε γυναικείου τύπου. Σε ό,τι αφορά τις βλάβες των ιστών, δηλαδή τις δυσπλασίες, δεν υπάρχει πρόληψη, όμως είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση

Κονδυλώματα εγκυμοσύνη

Τα κονδυλώματα μπορεί να προκαλέσουν αρκετά προβλήματα κατά την εγκυμοσύνη. Μερικές φορές εμφανίζουν διόγκωση και δυσκολεύουν την ούρηση. Ακόμα, αν είναι ευμεγέθη, ελαττώνουν την ελαστικότητα του κολπικού τοιχώματος, προκαλώντας προβλήματα στον τοκετό.Σπανίως τα νεογνά μητέρων που πάσχουν από οξυτενή κονδυλώματα μπορεί να προσβληθούν και να αναπτύξουν θηλώματα στο λάρυγγα (larigeal papillomatosis), καθώς καταπίνουν τις κολπικές εκκρίσεις κατά τη δίοδο τους από το γεννητικό σωλήνα στον τοκετό. Αυτή η κατάσταση, αν και είναι ασυνήθιστη, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο του νεογνού.

Εμβόλιο Gardasil

Κυκλοφορεί ένα εμβόλιο "Gardasil", το οποίο προστατεύει από τα στελέχη του ιού που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του ορθού. Δεν προστατεύει από τα υπόλοιπα στελέχη που προκαλούν τις τυπικές δερματικές αλλοιώσεις των κονδυλωμάτων. Προς το παρόν χορηγείται (δωρεάν) μόνο σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας. Δηλαδή το εμβόλιο δεν μας απαλλάσσει από τη χρήση του προφυλακτικού.

Με λίγα λόγια

Προκαλούνται από ιό που προσβάλλει το δέρμα και τους βλεννογόνους του στόματος, του εντέρου και του κόλπου (δηλαδή την εσωτερική επένδυση των κοιλοτήτων του σώματος).

Μεταδίδονται με (άμεση ή έμμεση) επαφή με κονδυλώματα.

Κονδυλώματα συμπτώματα :Σκληρά και μυτερά εξογκώματα (σαν μυρμηγκιές), άλλοτε μεμονωμένα άλλοτε πολλά μαζί στα γεννητικά όργανα και γύρω από τον πρωκτό. Αρχικά είναι ανώδυνα, στο χρώμα του δέρματος και δεν παρουσιάζουν πρήξιμο ή κοκκινίλα.

Εξέλιξη: Με τη πάροδο του χρόνου διογκώνονται και μπορεί να ματώνουν. Ορισμένα είδη του ιού των κονδυλωμάτων προδιαθέτουν για την εμφάνιση καρκίνου σε άνδρες (ορθό έντερο) και σε γυναίκες (τράχηλος της μήτρας). Ο ιός μένει για πάντα στο σώμα, αλλά το ανοσοποιητικό σύστημα καταφέρνει να τον κρατήσει υπό έλεγχο.

Θεραπεία: Αφαιρούνται με καυτηριασμό, κρυοπηξία, με επάλειψη με ειδικές ουσίες ή χειρουργικά. Η θεραπεία πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό, γιατί έτσι εξασφαλίζονται περισσότερες πιθανότητες γρήγορης και πλήρους θεραπείας.

Προφύλαξη: Το προφυλακτικό προσφέρει προστασία, αλλά μόνο αν τα κονδυλώματα βρίσκονται στην περιοχή που καλύπτει.

Το προφυλακτικό είναι αποτελεσματικό για την προστασία από τα καρκινογόνα στελέχη του ιού. Για αυτά τα στελέχη και μόνον υπάρχει εμβόλιο.

Προσοχή: Επειδή τα κονδυλώματα δεν πονάνε, εύκολα διαφεύγουν της προσοχής. Εάν δείτε μικρά, ανώδυνα σπυράκια με σκληρή «μύτη» στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, απευθυνθείτε αμέσως σε δερματολόγο. Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα

πηγή:www.genitalsigil.net